Video portret: Tomas Ooms (Architect)

"Of ik mezelf zie als een bruggenbouwer?" herhaalt Tomas Ooms. "Ons werk draait om het overbruggen van de kloof tussen concept en praktijk. Ideeën, theorieën en ambities zijn belangrijk, maar je moet ze waarmaken in de realiteit van een werf, met opdrachtgevers, aannemers en leveranciers."

Die rol ziet hij als typisch voor architecten die zich met hergebruik bezighouden. "Het zijn vaak nog experimenten of prototypes. Je kan dat alleen laten slagen door samen te werken. Conflicten helpen je niet vooruit; dialoog wel."

Samenwerking als basis

Bij Studio Tuin en Wereld, waar Tomas mede-oprichter is, proberen ze systematisch alle betrokken partijen mee te nemen in het hele proces. "Wanneer we een project opstarten, organiseren we een infosessie met de aannemers. We leggen uit welke keuzes en inzichten er in de ontwerpfase zijn gemaakt. Dat staat niet altijd in het bestek of de plannen, maar is cruciaal om te begrijpen waarom we dingen doen."

Dat is niet enkel eenrichtingsverkeer. "Door zo te werken, openen we ook het gesprek: aannemers brengen hun expertise mee aan boord. Die wisselwerking maakt projecten sterker."

COCON

Een concreet voorbeeld is het project COCON in Sint-Niklaas, een hub voor sociale en circulaire economie, gerealiseerd in samenwerking met het OCMW en de stad Sint-Niklaas. "Daar moesten we niet enkel een gebouw ontwerpen, maar ook zorgen dat hergebruikte materialen en sociale meerwaarde hand in hand gingen."

Het project vroeg om nauwe samenwerking met lokale partners en aannemers. "Zonder dat gesprek, zonder dat vertrouwen, was het onmogelijk geweest om de circulaire ambities te vertalen naar iets dat ook echt gerealiseerd kon worden."

Onderwijs: van detail naar materiaalstromen

Naast zijn werk bij Studio Tuin en Wereld is Tomas ook actief in het onderwijs, onder meer aan de KU Leuven. Hij leidt er de masterstudio Doors of Perception. "We kijken er naar de impact van details. Wat gebeurt er als je één materiaal vervangt door iets anders? Hoe groot is de invloed van kleine ingrepen op een geheel project?"

De studio laat studenten ook letterlijk herdenken vanuit materiaalstromen. "We nemen een bestaand gebouw – bijvoorbeeld een parkeergarage – en stellen ons voor dat we die demonteren. Wat kunnen we er opnieuw mee maken? Welke ruimtelijke kwaliteit kan je scheppen met dat bestaande materiaal?" Voor Tomas is dit een manier om studenten concreet te laten ervaren dat beperking ook een bron van creativiteit kan zijn.

Visie op de rol van de architect

Voor Tomas gaat circulair bouwen verder dan technische oplossingen. "Het gaat erom dat je als architect beseft: elke ruimte die je creëert, onttrekt iets aan de wereld. Het is een extractie. Dat besef moet ons scherper maken." Hij ziet de rol van de architect dan ook breder: van harde hergebruikpraktijken tot het subtiel beïnvloeden van hoe we de gebouwde ruimte ervaren.

"Het is een spectrum: aan de ene kant bouw je letterlijk met tweedehands materialen, aan de andere kant beperk je ingrepen en werk je op de perceptie van ruimte. Beide zijn waardevol."

Toekomst: experiment en verankering

Tomas erkent dat circulair bouwen voorlopig vaak experimenteel blijft. Maar hij ziet de rol van ontwerpers als cruciaal om die experimenten te verankeren. "Onze taak is om te tonen dat het kan, dat het zinvol is, en om de juiste partners mee te nemen. Alleen zo kunnen we stap voor stap die brug slaan van idee naar realiteit."