Video portret: Jeroen Vrijders (Duurzaamheidsexpert)

Jeroen Vrijders is hoofd van het innovatiecentrum bij Buildwise. Hij ziet het als zijn missie om de bouwsector stap voor stap richting circulair en duurzaam bouwen te duwen. “Wij werken een aantal dingen uit en bieden die aan de sector aan,” zegt hij. “We maken innovation papers, we geven studiedagen, we organiseren webinars. Dat is stap één: het aanbod. Maar stap twee is zorgen dat het landt in de praktijk – en daar ligt de grote uitdaging.”

Van papier naar project

Jeroen ziet dagelijks hoe groot de kloof kan zijn tussen kennis en toepassing. “Ik heb al lachend gezegd: we gaan dat pas opgelost krijgen als iedereen een chip in zijn hoofd ingeplant krijgt en de kennis er gewoon in zit,” zegt hij. “Tot die tijd moeten wij zorgen dat de kennis niet alleen bestaat, maar ook wordt opgepikt.”

Daarom zet hij vandaag in op directe begeleiding van werven. “Het is makkelijker om te beschrijven hoe je circulair beton maakt dan om naast aannemer X of Y te gaan staan en het echt te doen,” zegt hij. “Als wij niet met hen aan tafel zitten, gebeurt het vaak niet.”

Kennis borgen in het systeem

Een groot deel van Jeroens werk gaat over kennis verankeren in normen en certificaten. “Kennis is één ding,” legt hij uit. “Maar ze echt toepassen en borgen in normen of technische voorlichtingsnota’s is iets anders. Pas als iets in de norm staat, wordt het vanzelfsprekend.”

Hij noemt het voorbeeld van beton met gerecycleerde granulaten. “Het eerste artikel daarover bij Buildwise dateert van 1980,” zegt hij. “Alles wat we vandaag weten stond er eigenlijk al in. Maar pas nu we het in de norm hebben gekregen, wordt het echt toegepast. Dan durven producenten en aannemers het te gebruiken.”

Voor hergebruik van bouwmaterialen is het proces nog volop aan de gang. “Een norm voor hergebruik gaat nog even op zich laten wachten,” zegt hij. “Daarom moeten we tussentijdse oplossingen hebben: experimentele werven, pilootprojecten, partijen die durven zeggen: dit kan, dit is getest, dit is veilig.”

De hefboom van iconische projecten

Jeroen gebruikt graag een metafoor om duidelijk te maken hoe innovatie kan versnellen. “Alle nieuwe technologieën in de auto-industrie worden eerst in de Formule 1 getest,” zegt hij. “Daar wordt met veel geld geëxperimenteerd en gefaald. Daarna stroomt de innovatie door naar de gewone markt.”

Hij ziet hetzelfde gebeuren in de bouwsector met de WTC-torens in Brussel, waar circulair beton op grote schaal werd toegepast. “Plots kreeg ik telefoons van opdrachtgevers, ontwikkelaars, aannemers, betonproducenten, recyclagebedrijven en controle-instellingen: ‘Hoe moeten we dit doen?’ Dat soort projecten creëert beweging in de markt.”

Zijn droom is dat er elk jaar een paar van zulke ‘Formule 1’-proefprojecten komen. “Stel dat de overheid elk jaar één groot infrastructuurproject en drie gebouwen kiest waarin innovaties worden getest, met 15% extra middelen om te experimenteren,” zegt hij. “Dan kun je de hele sector in een stroomversnelling brengen.”

Tegendraads en hoopvol

Hoewel Jeroen zichzelf geen activist noemt, heeft hij een “anti-autoritair kantje”. “Ik zoek graag uit hoe iets wél kan,” zegt hij. “Ook als het systeem zegt dat het niet kan. Dat is een beetje tegendraads zijn.”

Hij ziet met voldoening dat ook grote spelers mee in beweging komen. “Vroeger waren het de voorlopers en de start-ups die met duurzaamheid bezig waren,” zegt hij. “Vandaag zie ik dat de grote prefabbetonproducenten hun processen aanpassen om circulaire oplossingen mogelijk te maken. En dat is cruciaal als we de sector echt willen veranderen.”

Tegelijk ziet hij dat er een zekere moeheid is. “Het grote enthousiasme van de klimaatmarsen in 2018 is wat afgezwakt,” zegt hij. “Sommige bedrijven vragen zich nu vooral af hoe ze nog geld kunnen verdienen met innovatie. Daar ligt een grote uitdaging: een goed verdienmodel ontwikkelen, zodat circulariteit rendeert.”

Zijn devies: gewoon doen

Ondanks de complexiteit blijft Jeroen optimistisch. “Mijn devies is: just do it,” zegt hij. “Zie je iets nieuws in een dossier, pak het vast, bel ons, onderzoek het, zet een stap. Het kader begint zich te zetten om innovaties te faciliteren. Maar het zal een lange rit zijn – we zien de resultaten waarschijnlijk pas als we met pensioen zijn. Toch geloof ik dat we er gaan geraken.”